درگذشت استاد حمید سبزواری شاعر بزرگ ادبیات پایداری

استاد حمید سبزواری شاعر پیشکسوت انقلاب به دلیل کهولت سن و بیماری، بامداد امروز در بیمارستان آسیا دارفانی را وداع گفت.

               زندگی استاد سبزواری در یک نگاه

حسین ممتحنی مشهور به حمید سبزواری در سال 1304 در سبزوار در خانواده‌ای مسلمان و معتقد چشم به جهان گشود.
 
پدرش ˈعبدالوهابˈ، پیشه ور ساده ای بود که قریحه شاعری داشت و جدش ˈملا محمد صادق ممتحنیˈ شاعری مردمی بود که ˈمجرمˈ تخلص می کرد و آثارش در سفری به مشهد، در حمله راهزنان به یغما رفت.
 
حمید، قبل از رفتن به مدرسه در خانه نزد مادرش قرآن را آموخت و به همین دلیل وقتی به مدرسه رفت فارسی را خیلی خوب و سلیس می خواند و از بچه های دیگر جلوتر بود.

وی در سال 1311 در سن هفت سالگی به مدرسه رفت و در مدرسه شیخ حسن داورزنی که مدرسه مردمی بود به تحصیل علم و دانش مشغول شد.
 
وی علاوه بر آن مطالعات خارج از درس نیز داشت و نزد میرزا حبیب جوینی، جامع المقدمات را خواند و مدتی نزد روحانی دیگری با نام محمدعلی محمدی درس خواند.
 

استاد سبزواری، علامه جعفری، استاد علی معلم دامغانی

حمید سبزواری از سن 14سالگی شروع به سرودن شعر کرد و اشعارش را در دفتری با نام ˈفریاد نامهˈ می نوشت که بیشتر اشعارش اجتماعی بود واین بیشتر به علت جریانهای سال 1320 و ورود متفقین به ایران و مشکلات اقتصادی و معشیتی بود.
 
حمید، دوران جوانی خود را در شهر سبزوار گذراند و به علت مشکلات معیشتی تحصیلاتش گسیخته ماند.
 
وی ابتدا به سرودن تصنیف پرداخت که در آن زمان معمول و مرسوم شده بود و آن را در کتابفروشی می فروخت.
حمید سبزواری با شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش در بین هشتاد نفر رتبه سوم را کسب کرد.
وی در سال 1331 ازدواج کرد و یک سال بعد از ازدواج، کودتای 28 مرداد 1332 برای حمید گرفتاری هایی به وجود آورد و او تحت تعقیب قرار گرفت و مدتی متواری بود و مدتی را در اسفراین مخفی شد.
 
وی مدتی در شرکتی که سنگ معدن استخراج می کرد در اطراف سبزوار و شاهرود کار کرد و مدتی را نیز با اجاره حمام در سبزوار گذراند.
 
او مدتی در بانک بازرگانی مشغول کار شد و سپس به تهران منتقل شد و در شعبه های مختلف آن مثل دروازه دولت و محمودیه تجریش و مدتی هم در روابط عمومی بانک و نشریه داخلی آن مشغول کار شد.
 
حمید بعد از انقلاب، ضمن کار در بانک، برای انقلاب شعر و شعار می ساخت که در راهپیمایی ها و نماز جمعه خوانده می شد.
 
یکی از این شعر ها ˈآمریکا، آمریکا، مرگ به نیرنگ توˈ بود.
 
وی بعدها احساس کرد که باید کاملا در خدمت انقلاب باشد و از طریق شعر و سرود انقلابی حرکت کند به این دلیل خود را بازنشسته کرد و به صدا و سیما رفت و از آن زمان در شورای شعر مشغول خدمت می باشد.

 

شعر حمید، شناسنامه زمانمند انقلاب است زیرا که کمتر حادثه یا رویدادی است که انعکاسی از آن در شعر او نباشد.
 
شاعر با حساسیت ویژه خویش،هر رویداد مهم تاریخی معاصر ایران رابا گلواژه های آثار حمید سبزواری :
آثار و سروده های حمید به دو بخش تقسیم می شود ،قسمتی از آن محصول و مولود دوران اختناق است که شاعر با شجاعت و شهامت و ایمان راسخ برحکومت تاخته و اوضاع نابسامان آن را نکوهش کرده است و در میان آن آثار، به حق سخنانی بس بلند و فاخر و شور انگیز یافت می شود که از قدرت طبع و صفای قریحه ومهارت شاعر حکایت دارد.
 
بخش دوم آثار وی پس از پیروزی انقلاب است که در این زمان تلاش شاعر انتقال هر چه بهتر پیام انقلاب و دفاع از ارزشها و باورهای اصیل اسلامی است.

استاد حمید سبزواری در منطقه عملیاتی فتح‌المبین

 
افتخارات استاد سبزواری
 
استاد سبزواری در طول مدت فعالیت ادبی خود به افتخارات زیادی نائل آمد که تعدای از آن‌ها به شرح زیر است:

1) سرایش سرود خاطره انگیز خمینی ای امام که همزمان با ورود حضرت امام (ره) به ایران در فرودگاه مهرآباد اجرا و همه گیر شد. به خاطر اثر بخشی، زیبایی و اثرگذاری فوق العاده ای که دارد، در فهرست آثار معنوی کشور ثبت‌ شده است.

2) سرایش تعداد بسیار زیاد دیگری از اشعار خاطره انگیز و ترانه های پرمعنی برای انقلاب اسلامی ایران ،دفاع مقدس،حرکتهای مردمی وشخصیت ها و چهره های برجسته کشور در دهه های اخیر،که بسیاری از این سرودها به ویژه در سالهای ابتدایی انقلاب ورد زبان همه مردم ایران شده بود.
 
3)  تحسین و تقدیر امام خمینی از برخی سروده های حمید سبزواری . به طوری که امام خمینی با شنیدن ترانه «ای مجاهد شهید مطهر» که در رثای آیت الله مطهری سروده شده بود ، فرمودند: انقلاب ما امروز به چنین سرودها و موسیقی هایی نیازمند است.
 
4) مقدمه نویسی مقام معظم رهبری بر یکی از کتاب های شعر حمید سبزواری. به طوری که حمید تنها شاعری است که مقام معظم رهبری تا کنون برای کتاب وی مقدمه نوشته است.
 
5) انتخاب استاد سبزواری به عنوان کارمند نمونه کشور در دهه 70
 
6) دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر از دست ریاست جمهوری وقت ایران در دهه 70
 
7)  انتخاب یکی از کتاب های شعر استاد به نام سرود سپیده به عنوان کتاب سال
 
8) برگزیده شدن استاد به عنوان چهره ماندگار شعر و ادبیات کشور در سومین دوره از همایش چهره های ماندگار کشور در سال 1382
 
ماجرای مقدمه نویسی مقام معظم رهبری بر کتاب شعر مرحوم سبزواری
 
یکی از روز‌های سال 62 بود که حسین رفت دیدن آیت‌الله خامنه‌ای. دورانی که دیگر او را به تخلصش، «حمید سبزواری» می‌شناختند. بحث کشیده شد به اشعارش.
 
ـ آقا حمید، چرا کار‌های‌تان را چاپ نمی‌کنید؟
 
ـ حاج آقا، منتظر مقدمه‌‌ شما بر کتابم هستم!
 
این را حمید به شوخی گفت. اما خیلی جدی شنید که «من برای هیچ کس این کار را نکرده‌ام، ولی برای شما این کار را انجام خواهم داد». حمید هم اشعارش را توی دو تا کتاب جمع کرد و رساند دست آقای خامنه‌ای. کتاب‌هایی که بعدها اسم‌ «سرود درد» و «سرود سپیده» را برای‌شان انتخاب کرد.
 
آقا اشعار را خوانده و مقدمه‌ای دو صفحه‌ای برای حمید نوشت. « ... شاعر گرامی ما آقای حمید سبزواری از پیشکسوتان و پیشروان این راه است. زبان فاخر در شعر حمید، با مضمون انقلابی و مکتبی، آمیزه‌ای مطلوب و ارزنده پدید آورده و مجموعه شعر او در دیوان معاصر فارسی، فصل رغبت‌انگیز و شایسته‌ای گشوده است.»

 
روایت حمید سبزواری از دیدار با امام خمینی(ره)
 
ایشان در گفتگویی در مورد دیدار با امام خمینی (ره) اینگونه تعریف می کنند:
 
بنده نمی‌خواستم بروم خدمت امام (ره) و وقت ایشان را بگیرم، بعد از مدتی چند نفری آمدند و گفتند که امام فرموده‌اند که باید شخصاً به دیدار ایشان بروم وقتی که رفتم دیدم که چند نفر منتظر دیدار با امام (ره) بودند و چندین پوشه هم زیربغل داشتند که می‌خواستند به سمع و نظر امام برسانند.
 
بنده به محضر مبارک امام خمینی (ره) رفتم و تنها عرض سلامی با ایشان داشتم و دستشان را بوسیدم و ایشان تبسمی و محبتی نسبت به بنده فرمودند و خداحافظی کردم و آمدم بیرون؛ وقتی یک نفر وظیفه خود را به خوبی بداند باید همین کار را انجام دهد چراکه ایشان در مقامی بودند که مملکت را اداره می‌کردند و اگر بنده می‌خواستم وقت ایشان را بگیرم، سودی دربر نداشت.
 
سخنان رهبر معظم انقلاب درباره حمید سبزواری
 
نخستین «نکوداشت استاد حمید سبزواری» سال 91 در شهر سبزوار برگزار شد. پیش از این بزرگداشت اعضای ستاد برگزاری مراسم خدمت رهبر انقلاب رفته و گزارشی ارائه کردند. رهبر انقلاب در این جمع سخنانی درباره مرحوم حمید سبزواری بیان کردند که در ادامه می خوانید:
 
تجلیل از آقای حمید سبزواری کار بسیار شایسته‌ای است. هر کسی که این به ذهنش رسیده و مطرح کرده و هر کس که این کار را دنبال می‌کند بداند که کار بسیار خوب و مناسب و لازمی را دارد انجام می‌دهد.
 
در مورد آقای حمید دو بخش در مورد شخصیت ایشان هست که هر کدام باید جداگانه مورد توجه قرار بگیرد:
یکی رتبه شعری ایشان است. ایشان شاعر بسیار خوبی هستند، یعنی هم قریحه شعری خوبی دارند و هم مضمون‌ساز هستند.هم تسلط بر لفظ و گستره میدان واژگانی دارد و هم از واژگان فراوانی استفاده می‌کند.
 
ایشان در شعر هم متنوع هستند. غزل، قصیده، تصنیف و ترانه‌های گوناگون می‌گوید.این تنوع در باب شعر و شاعری خصوصیتی است که در همه شاعران یافت نمی‌شود. این که یک شاعر بتواند در انواع شعر طبع آزمایی کند یک امتیاز است و آقای حمید سبزواری از این امتیازات برخوردار هستند،و همین مطلب ایشان را در رتبه بالای شعر معاصر ما قرار می‌دهد.
 
نکته دوم که اهمیتش از نکته اول کمتر نیست این است که ایشان این هنر را در خدمت مردم و انقلاب و در خدمت بصیرت‌افزایی قرار داده است و این خیلی مهم است.
 
آقای حمید سبزواری در آن دورانی که یک جریانی به عنوان روشنفکری هنر در مقابل انقلاب قرار گرفت و از معارضین و مزاحمین انقلاب حمایت کرد و عده‌ای در کوچه و بازار با ادعای روشن بینی و روشن فکری مردم را کشتند، کاسب را کشتند، روحانی را کشتند، دانشجو و رهگذر را کشتند و آن جریان مدعی روشنفکری نه تنها حرفی نزد بلکه حمایت هم کرد، در یک چنین شرایطی آقای حمید سبزواری در میدان بود و با همه وجود ایشان هر کار در حوزه گفتن و سرودن توانست انجام داد و این مهم است.
 
به نظر من، این بعد دوم شخصیت آقای حمید نباید نادیده گرفته شود و در بزرگداشتی که از ایشان می‌شود این بعد مورد توجه قرار بگیرد.

همچنین سخنان مقام معظم رهبری در مورد حمید سبزواری که در ابتدای کتاب "سرود درد" یکی از کتاب های شعر مرحوم استاد سبزواری چاپ شده است نیز به این مضمون است:
 
«انتشار آثار شاعر انقلابی و مخلص جناب آقای حمید سبزواری بی شک گامی در جهت غنی سازی گنجینه ی ادبیات انقلاب و عرضه ی آن به مشتاقان و هنرشناسان است. شعر در دوران انقلاب باید بخش برجسته ای از اصیل ترین و صادقانه ترین شعر همه دوران تاریخ ایران به شمار آید . شعر فارسی هرچند در عمر هزار و دویست ساله خود و در مقاطع گوناگون به والایی و تعالی شایسته ای نائل شده و نقطه های درخشانی که در ادبیات جهان می درخشند پدید آورده ، لیکن هرگز به طور کامل از آمیختگی به انگیزه های غیر صمیمی و پیرایه های ناشایسته برای شعر و هنر ، کاملاً مبرا نبوده است و همین است که شعر فارسی را با وجود شاعران و شعرهایی که جز به صفا و حقیقت ناظرنبوده اند و البته تعداد چنین شاعران و شعرهایی نسبت به حجم شعر فارسی چندان زیاد نیست از صورت مجموعه ای پاکیزه و بی غلّ و غش خارج ساخته و در آن فصول ناخوشایند و حتی تأسف انگیزی پدید آورده است.
 
 شعر دوران انقلاب در میان همه ی مقاطع تاریخ طولانی ، این ویژگی را دارد که تقریباً یکدست و کامل در جهت آرمانها و هدف های والا و سخنگوی احساسات و افکار و جهت گیری های ملتی است که شاعر ، از دل آن برخاسته و بدان وابسته است.شعر دوران انقلاب ، شعر زر و زور نیست . شعر احساسات سطحی و فردی و متوجه به آرزوها و امیال حقیر بشری نیست . زبان یک ملت و شرح حال یک امت است.انعکاسی از روح بزرگ جامعه ای است که یکپارچه در جهت هدفها و آرمانهای الهی و انسانی گام برداشته و فداکاری کرده است.شعر هدفدار و سازنده ی مردمی است.شعر دربارها و میخانه ها و عشرتکدها نیست. شعر صحنه ی عظیم جهاد و سیاست و انقلاب و جهان نگری است. شعر خدایی.
 
شاعر گرامی ما آقای حمید سبزواری از پیشکسوتان و پیشروان این راه است. زبان فاخر ، در شعر حمید ، با مضمون انقلابی و مکتبی ، آمیزه ای مطلوب و ارزنده پدید آورده و مجموعه شعر او در دیوان معاصر فارسی ، فصل رغبت انیز و شایسته ای گشوده است.
 
اینجانب از شاعر ارجمند به خاطر ارائه این مجموعه ی باارزش شعری ، به ادبیات مضبوط معاصر ، صمیمانه تشکر می کنم و توفیق روز افزون ایشان را مسئلت می نمایم.»